مقایسه مضامین غزلهای فارسی حافظ و فضولی

thesis
abstract

فصل اول شامل مختصری از احوال و آثار حافظ شیرازی است که پس از توضیحی درباره ی ادبیات فارسی میان قرن های 8 تا 10، وارد بحث درباره ی احوال و آثار فضولی بغدادی می شود. در فصل دوم پس از اینکه درباره ی رند و بازتاب آن در ادبیات صحبت کرده ایم، مضامین قلندرانه، رندانه و مغانه، ابتدا در غزل های حافظ و سپس فضولی آورده شده و پس از بررسی، مقایسه ای میان این مضامین صورت گرفته است. با بررسی هایی که در این فصل انجام شد، به نظر می رسد که حافظ تمایل بیشتری به جبر دارد تا فضولی. رند حافظ بسیار زیرک و هوشیارانه رفتار می کند و با بیانی طنزآمیز درصدد مبارزه با ریاکاری است، اما در دیوان فضولی رندی آنچنان که باید مورد توجه قرار نمی گیرد و شاید سنّت ادبی درباره ی رند و اندیشه ی ملامتی در اکثر اشعار او غلبه دارد. در حالی که رند حافظ ساخته و پرداخته ی ذهن خود اوست و بی جهت نیست که فضولی می گوید شیوه ی رندی مکرر شده است و باید طرز نوی را ابداع کرد. با وجود این فضولی نیز هرچند مختصر، اما به خوبی توانسته است از عهده ی وظایف رندی خود برآید و با ظرافت و دقت، اندیشه های ملامتی را بیان کند. فصل سوم با عنوان اشعار عاشقانه به همان ترتیب فصل اول نگارش یافته، یعنی توضیحی در رابطه با عشق و جلوه های آن در ادب فارسی آورده شده و در ادامه، ابتدا عشق و عاشق و معشوق در دیوان حافظ و سپس در دیوان فضولی بررسی شده و پس از مقایسه، نتیجه ی آن را در پایان فصل آورده ایم. مفاهیم عاشقانه در غزل های فضولی بیشتر و چشمگیرتر از غزل های حافظ است. در دیوان حافظ ابیاتی که مستقیماً با عشق به معنای ادبی رابطه داشته باشند، زیاد نیست و اگر هم باشد، به درستی نمی توان ادبی یا عرفانی بودن آن را تشخیص داد؛ زیرا در محور عمودی شعر نمی توان به خوبی موضوع را دانست و تنها در محور افقی ملاحظه می شود که ابیات به طور مستقل می توانند در ردیف غزل های عاشقانه قرار بگیرند. اما غزل های فضولی پر از اصطلاحات و ترکیبات عاشقانه است و زبان او، زبان عشق است. با تمام این ها مضمون جدیدی نمی آفریند و تنها به بیان و تکرار مضامین عاشقانه ی گذشتگان اکتفا می کند. تنها مشخصه ای که غزل های او را ممتاز می سازد، همراه بودن عشق با غمی دلنشین است که در سراسر دیوانش موج می زند. اما در فصل چهارم با عنوان اشعار عارفانه، پس از توضیح مختصر در رابطه با عرفان و مشرب فکری حافظ و فضولی، اشعار عارفانه ی هر دو شاعر به همان ترتیب فصل دوم و سوم نگارش یافته و پس از مقایسه، نتیجه گیری آن انجام گرفته است. تقریباً این دو شاعر دیدگاه های مشترکی در باب عرفان دارند. مشترکاتی که در نحوه ی سیر و سلوک آن ها و نوع دیدگاهشان در رابطه با طریقت عرفان وجود دارد، نشان می دهد که حافظ و فضولی با وجود دو قرن فاصله از همدیگر، مشرب فکری مشترکی داشته اند.

similar resources

مقایسه و تحلیل مضامین رندانه و قلندرانه و مغانه در غزل های حافظ و فضولی

چکیده با توجه به اشتراکاتی که در دیوان فارسی خواجه حافظ شیرازی و ملامحمد فضولی وجود دارد، به بررسی برخی مضامین شعری این دو شاعر می­پردازیم. از جمله مضامینی که در دیوان هر دو شاعر جلب توجه می­کند، مضمون رندانه و قلندرانه و مغانه است که شباهت میان این مضامین، گاه واژه­ها و تعبیرات به کار  رفته را نیز به هم نزدیک­تر می­کند. قبل از اینکه دیوان هر دو شاعر را مورد بررسی قرار دهیم، مطالبی در باب ملامت...

full text

مقایسه و تحلیل مضامین رندانه و قلندرانه و مغانه در غزل های حافظ و فضولی

چکیده با توجه به اشتراکاتی که در دیوان فارسی خواجه حافظ شیرازی و ملامحمد فضولی وجود دارد، به بررسی برخی مضامین شعری این دو شاعر می­پردازیم. از جمله مضامینی که در دیوان هر دو شاعر جلب توجه می­کند، مضمون رندانه و قلندرانه و مغانه است که شباهت میان این مضامین، گاه واژه­ها و تعبیرات به کار  رفته را نیز به هم نزدیک­تر می­کند. قبل از اینکه دیوان هر دو شاعر را مورد بررسی قرار دهیم، مطالبی در باب ملامت...

full text

مقایسه پیر در شعر حافظ و دیوان های حکیم فضولی

چکیده در همه مکاتب عرفانی، به ویژه در عرفان اسلامی بر لزوم راهنما و مرشد تاکید شده است. اهل طریقت را اعتقاد براین است که بی وجود واسطه، توفیق در سلوک میسر نیست ومبتدیان را بدون هدایت پیری منتهی راه پرفراز ونشیب طریقت پیمودنی نیست.در دیوان خواجه شیراز هیچ سند قاطعی که حکایت از سرسپردگی حافظ به یک پیر واقعی یعنی مشایخ طریقت داشته باشد در دست نیست.ولی با این وجود به لزوم داشتن پیر و آرزوی یافتن د...

full text

مقایسه پیر در شعر حافظ و دیوان های حکیم فضولی

چکیده در همه مکاتب عرفانی، به ویژه در عرفان اسلامی بر لزوم راهنما و مرشد تاکید شده است. اهل طریقت را اعتقاد براین است که بی وجود واسطه، توفیق در سلوک میسر نیست ومبتدیان را بدون هدایت پیری منتهی راه پرفراز ونشیب طریقت پیمودنی نیست.در دیوان خواجه شیراز هیچ سند قاطعی که حکایت از سرسپردگی حافظ به یک پیر واقعی یعنی مشایخ طریقت داشته باشد در دست نیست.ولی با این وجود به لزوم داشتن پیر و آرزوی یافتن د...

full text

مقایسه پیر در شعر حافظ و دیوان های حکیم فضولی

چکیده در همه مکاتب عرفانی، به ویژه در عرفان اسلامی بر لزوم راهنما و مرشد تاکید شده است. اهل طریقت را اعتقاد براین است که بی وجود واسطه، توفیق در سلوک میسر نیست ومبتدیان را بدون هدایت پیری منتهی راه پرفراز ونشیب طریقت پیمودنی نیست.در دیوان خواجه شیراز هیچ سند قاطعی که حکایت از سرسپردگی حافظ به یک پیر واقعی یعنی مشایخ طریقت داشته باشد در دست نیست.ولی با این وجود به لزوم داشتن پیر و آرزوی یافتن دل...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی

Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023